طلای سرخ ایران

سال‌هاست که ماههای مهر و آبان فصل پاییز هر سال برای روستائیان بخش هایی از ایران به ویژه در مناطق جنوبی خراسان به دلیل برداشت محصول زعفران فصل پر کاری است.

گل زعفران محصولی است که در مدت دو یا سه هفته باردهی  در سرمای پائیز، هر روز پگاه و قبل از بالا آمدن خورشید باید چیده شود و نخ قرمز (سرگل) آن از گلبرگ جدا شود در غیر این صورت محصول از بین می‌رود و جدا کردن گل و سرگل دشوار و یا غیرممکن خواهد شد.

بنا بر این در این مدت دانش آموزان، در تمامی مقاطع از  کودک و بزرگ،  زن و مرد همگی باید دوش بدوش یکدیگر در تمام مدت روز گاهی اوقات تا 18 ساعت کار کنند از اذان صبح  تا پاسی از شب  تا محصول از بین نرود. گاهی اوقات مدارس بکلی در مناطق روستایی تعطیل می شود. محصولی را که در کتابها از آن به نام طلای قرمز یاد می کنند برای کودک روستایی مساوی است با بیدارخوابی، پرکاری و زحمت طاقت فرسا این طلای قرمز اگر بتواند هزینه تحصیل یکسال او را تامین کند برایش سالی پر بار خواهد بود. طریقه کار با زعفران را روستائیان گناباد و قائنات از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده اند شاید از صدهها سال قبل.

زَعفِران را می توان هم گل نامید و هم  گیاه  دارویی،چاشنی (ادویه) و کاربرد صنعتی آن نیز بسیار قدیمی است.گل زعفران که به بخش کلاله و یا قرمزی آن سر ریشه می‌گویند در ابتدای برداشت به رنگ قرمز روشن است ولی به مرور به رنگ قرمز تیره‌رنگ تبدیل می‌شود. تازه آن از عطر خوش طعمی برخوردار است و به غذاها طعم و لذت خاصی می‌دهد. برای کشاورزان در خراسان، زعفران (طلای سرخ) درآمد اصلی است. این گیاه  تنها دو بار در اول آبان‌ماه (قبل از محصول‌دهی) و اوایل آذرماه (در پایان محصول‌دهی)، به آب نیاز مبرم  دارد. کاشت، داشت و برداشت آن فرصت‌های فراوان شغلی به وجود می‌آورد، حمل و نقل آن گران تمام نمی‌شود و توان ارزآوری دارد.

بیشتر از صد هزار خانوار، به ویژه در شهرستان‌های تربت حیدریه، گناباد، قائن، بجستان، فردوس، سرایان و بیرجند در استان‌های خراسان جنوبی و رضوی، و به تازگی در استانهای فارس و کرمان نیز تعدادی از روستائیان از  این محصول روزگار می‌گذرانند. از ۲۳۰ تن زعفرانی که هر سال در جهان تولید می‌شود، حدود ۱۷۰ تن آن در خراسان به دست می‌آید و بقیه عمدتاً در هند، اسپانیا، یونان، مراکش، و افغانستان تولید می‌شود. وجه مشترک کشت زعفران آن است که در تمامی کشورها زنان و کودکان نقش مهمی در برداشت آن ایفا می کنند.

 از هر 150گل یک گرم  کلاله زعفران (قرمزی) و از حدود 147هزار گل تازه ، یک کیلو زعفران خشک به دست می آید. زعفران به علت طعم و رنگ و عطر عالی، کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده های غذایی،دارویی و شیمیایی دارد و با توجه به محدودیت کشت و تولید،  گرانترین محصول کشاورزی به شمار می رود. ایران با متوسط تولید 170  تن در سال، در زمینه تولید زعفران مقام اول را دارد. اسپانیا با تولید متوسط 25تن، مقام دوم و کشورهای هندوستان، یونان، ایتالیا مقامهای بعدی را دارند و به تازگی نیز  مراکش، افغانستان، مالزی، ژاپن، تایوان، چین، فرانسه، آلمان، استرالیا نیز به تولید زعفران  همت گماشته‌اند اما مجموع تولیدات این کشورها از  25تن ،تجاوز نمی کند. 

منبع : همشهری آنلاین